Synthetische versus Natuurlijke Hormoonsuppletie

Hormoonsuppletie is een veelbesproken onderwerp, vooral bij vrouwen in de overgang, mensen met hormonale disbalansen of zelfs bij mannen met andropauze. Maar als je gaat graven, kom je al snel in de discussie terecht: synthetische hormonen versus natuurlijke hormonen. Wat zijn de verschillen, voordelen, nadelen en wat past beter bij de individuele cliënt? Laten we dit eens goed uitpluizen.

Wat zijn synthetische hormonen?

Synthetische hormonen worden, zoals de naam al zegt, kunstmatig in een laboratorium gemaakt. Denk hierbij aan de klassieke anticonceptiepil, synthetische oestrogenen (zoals in HRT - Hormone Replacement Therapy) en schildkliermedicijnen zoals levothyroxine. Deze hormonen worden vaak niet exact zoals de natuurlijke hormonen in ons lichaam nagemaakt, maar zijn "chemisch verwant". Hierdoor kunnen ze soms anders worden herkend of verwerkt door ons lichaam.

Voorbeelden van synthetische hormonen:

• Premarin (geconjugeerde oestrogenen)
• Progestageen (zoals norethisteron)
• Levonorgestrel (anticonceptiemiddelen)

Voordelen van synthetische hormonen:

• Consistente dosis: Omdat ze in een laboratorium worden gemaakt, zijn de doseringen zeer nauwkeurig en gestandaardiseerd.
• Makkelijk beschikbaar: Door massaproductie zijn synthetische hormonen wereldwijd beschikbaar en relatief goedkoop.
• Onderzoek: Er is veel wetenschappelijk onderzoek naar gedaan, met voorspelbare effecten (positief én negatief) op de lange termijn.

Nadelen van synthetische hormonen:

• Minder bio-identiek: Veel synthetische hormonen verschillen qua structuur van de natuurlijke hormonen in ons lichaam, waardoor ze soms anders worden gemetaboliseerd. Dit kan leiden tot bijwerkingen of een minder optimale werking.
• Bijwerkingen: Door de afwijkende structuur kunnen ze vaker gepaard gaan met bijwerkingen zoals hoofdpijn, gewichtstoename, stemmingswisselingen en verhoogde kans op bloedstolsels.
• Lange termijn effecten: In sommige gevallen, zoals bij HRT met synthetische oestrogenen en progestagenen, wordt een verhoogd risico op bepaalde vormen van kanker of hart- en vaatziekten gesuggereerd.

Wat zijn natuurlijke hormonen?

Natuurlijke hormonen, ook wel bio-identieke hormonen genoemd, zijn hormonen die moleculair identiek zijn aan de hormonen die ons lichaam zelf produceert. Deze hormonen worden meestal gewonnen uit plantaardige bronnen, zoals soja of wilde yam, en vervolgens chemisch aangepast zodat ze exact hetzelfde zijn als de hormonen die in het menselijk lichaam aanwezig zijn.

Voorbeelden van natuurlijke hormonen:

• Bio-identiek progesteron (bijvoorbeeld utrogestan)
• Oestradiol (oestrogeen identiek aan dat van het lichaam)
• Testosteron in bio-identieke vorm

Voordelen van natuurlijke hormonen:

• Moleculaire match: Omdat deze hormonen dezelfde structuur hebben als die van het menselijk lichaam, worden ze vaak beter herkend en verwerkt door het lichaam.
• Minder bijwerkingen: De kans op bijwerkingen is doorgaans lager, omdat het lichaam ze ziet als "eigen" hormonen. Minder kans op die nare migraine of stemmingswisselingen!
• Flexibiliteit in toediening: Bio-identieke hormonen zijn vaak beschikbaar in verschillende vormen, zoals crèmes, pillen of zetpillen, waardoor ze makkelijker aan te passen zijn aan de individuele behoefte van de patiënt.

Nadelen van natuurlijke hormonen:

• Niet gestandaardiseerd: Hoewel de hormonen bio-identiek zijn, kunnen de toedieningsvormen (bijv. crèmes) soms moeilijker te doseren zijn dan de synthetische pillen of injecties.
• Beschikbaarheid en kosten: Bio-identieke hormonen zijn vaak duurder en minder goed beschikbaar, vooral buiten gespecialiseerde klinieken.
• Wetenschappelijk onderzoek: Ondanks de opkomst van bio-identieke hormonen is er minder langdurig, grootschalig onderzoek gedaan naar de effecten ervan. Dit betekent dat sommige voordelen vooral op anekdotisch bewijs of kortetermijnstudies zijn gebaseerd.

Welke is beter?

Zoals met veel dingen in de geneeskunde: het hangt ervan af. Beide soorten hormonen hebben hun plaats, afhankelijk van de behoeften van de patiënt, de klachten en de medische voorgeschiedenis. Bij vrouwen met ernstige overgangsklachten kan een synthetisch hormoon snel verlichting geven, terwijl bio-identieke hormonen de voorkeur kunnen krijgen voor vrouwen die gevoelig zijn voor bijwerkingen.

Wanneer synthetische hormonen verkiezen:

• Als je een nauwkeurig gecontroleerde dosis nodig hebt.
• Wanneer kosten een factor zijn.
• Als je symptomen snel onder controle moet krijgen en er een bewezen protocollen bestaan die voor jouw specifieke klachten werken.

Wanneer natuurlijke hormonen verkiezen:

• Als je gevoelig bent voor bijwerkingen van synthetische hormonen.
• Wanneer je de voorkeur geeft aan een holistische benadering die dichter bij het natuurlijke lichaam ligt.
• Als je een lange termijn oplossing zoekt waarbij je hormoonbalans subtieler wordt hersteld.

Veiligheid en lange termijn effecten

Een belangrijk discussiepunt tussen beide vormen van suppletie is de lange termijn veiligheid. Synthetische hormonen hebben, hoewel uitgebreid onderzocht, enkele risico's op de lange termijn (denk aan het verhoogde risico op borst- en baarmoederkanker). Bio-identieke hormonen worden vaak als veiliger beschouwd, maar het gebrek aan langdurig, grootschalig onderzoek betekent dat we hier nog niet alles van weten.

Conclusie: De balans vinden

De keuze tussen synthetische en natuurlijke hormoonsuppletie is uiteindelijk een persoonlijke, in samenspraak met een goed geïnformeerde arts of therapeut. Het is van cruciaal belang dat de voor- en nadelen van beide opties worden afgewogen, rekening houdend met de specifieke gezondheidstoestand van de cliënt, hun tolerantie voor medicatie, en hun persoonlijke voorkeuren. Zoals altijd geldt: één oplossing werkt niet voor iedereen.

Mythe of Feit?

1. Synthetische hormonen zijn gevaarlijker dan natuurlijke hormonen
   Niet per se. Hoewel er risico's zijn met synthetische hormonen, kunnen sommige mensen er goed op reageren. Het is niet zwart-wit.

2. Natuurlijke hormonen zijn altijd beter voor het lichaam
   Niet altijd. Het hangt af van de persoon en hun specifieke hormonale behoefte. Sommige mensen voelen zich prima met synthetische hormonen, terwijl anderen beter reageren op bio-identieke hormonen.

Alternatieven voor D4-crèmes en de rol van lifestyle-interventies

Wat zijn D4-crèmes?

D4-crèmes, oftewel crèmes met bio-identieke hormonen, worden vaak voorgeschreven als lokale hormoonsuppletie. Deze crèmes bevatten hormonen zoals oestrogeen, progesteron of testosteron, die via de huid worden opgenomen. Ze worden vaak geprezen om hun natuurlijke oorsprong en mildere bijwerkingen, maar ze zijn niet zonder beperkingen.

Een groot nadeel van D4-crèmes is de variabiliteit in absorptie: hoe goed een crème werkt, hangt af van de huid, de dosis, en zelfs de manier van aanbrengen. Sommige cliënten zien geweldige resultaten, terwijl anderen minimale verbetering ervaren.

Alternatieven voor D4-crèmes

Als D4-crèmes niet voldoende werken, of als je op zoek bent naar een alternatief, zijn er verschillende opties:

Orale bio-identieke hormonen

In plaats van crèmes, kunnen bio-identieke hormonen ook oraal worden ingenomen. Dit biedt een meer gestandaardiseerde dosering. De voordelen zijn vergelijkbaar, maar omdat ze door de lever worden gemetaboliseerd, kan de dosering soms anders werken dan via de huid.

• Voorbeelden: Utrogestan (bio-identiek progesteron in capsulevorm), orale oestrogeenpreparaten.

Transdermale pleisters

In plaats van crèmes kunnen transdermale pleisters met bio-identieke hormonen een consistentere afgifte van hormonen bieden. Ze worden op de huid aangebracht en geven een gecontroleerde dosis af gedurende een langere tijd.

• Voordelen: Betere controle over de afgifte, minder afhankelijk van huidabsorptie.

Vaginale zetpillen of crèmes

Voor vrouwen met voornamelijk vaginale of urinewegklachten kan een vaginale toepassing van bio-identieke hormonen effectiever zijn dan een crème voor systemisch gebruik. Deze hormonen werken lokaal, waardoor bijwerkingen elders in het lichaam worden geminimaliseerd.

• Voorbeelden: Vaginale oestrogeencrèmes, bio-identieke progesteron zetpillen.

Schildklierhormonen

Als er sprake is van een schildklierdisfunctie, kan suppletie met natuurlijke of bio-identieke schildklierhormonen zoals T3 (liothyronine) of een combinatie van T4 en T3 (zoals natuurlijk schildklierextract) de hormoonbalans op een andere manier beïnvloeden dan alleen met geslachtshormonen.

De onmisbare rol van lifestyle-interventies

Hormoonsuppletie, of het nu synthetisch of bio-identiek is, kan zijn werk beter doen als het wordt ondersteund door belangrijke aanpassingen in de lifestyle. Hormonen zijn tenslotte deel van een groter systeem, en alleen aan hormonen sleutelen zonder de rest van de gezondheid aan te pakken, is alsof je probeert een lekkend schip met een plakbandje te repareren.

Hier zijn een aantal lifestyle-interventies die de effectiviteit van hormoontherapie kunnen versterken:

Voeding als basis

Hormonen worden beïnvloed door je voedingspatroon. Slechte voeding kan leiden tot insulineresistentie, een overbelasting van de lever en bijnieren, en uiteindelijk bijdragen aan hormonale disbalansen. Het is cruciaal om een voedingspatroon te volgen dat de hormonen ondersteunt.

• Wat helpt?:
  • Gezonde vetten (zoals avocado, kokosolie, olijfolie) om de aanmaak van hormonen te ondersteunen.
  • Eiwitten (plantaardig en dierlijk) voor de bouwstenen van enzymen en hormonen.
  • Groenten met een hoge voedingswaarde (denk aan kruisbloemige groenten zoals broccoli en bloemkool) om oestrogeenbalans te bevorderen.
• Wat vermijden?: Suikers, bewerkte voedingsmiddelen en alcohol, omdat deze de lever kunnen belasten, wat essentieel is voor het verwerken van hormonen.

Beweging en stressmanagement

Beweging kan helpen bij het reguleren van insuline, verbeteren van de bloedsomloop (waardoor hormonen beter door het lichaam worden vervoerd), en het verlagen van stress. Stress verhoogt cortisol, wat een negatieve invloed heeft op geslachtshormonen zoals progesteron en testosteron.

• Wat helpt?:
  • Krachttraining kan helpen bij het verhogen van testosteron en het ondersteunen van botdichtheid.
  • Yoga en ademhalingsoefeningen om het zenuwstelsel te kalmeren en stress te verminderen.
  • Matige cardio (zoals wandelen of fietsen) om de bloedsomloop te stimuleren zonder te veel stress op het lichaam te leggen.

Slaap als herstelperiode

Slaap is het moment waarop het lichaam herstelt en hormonen weer in balans brengt. Een slechte slaapkwaliteit kan leiden tot verstoringen in cortisol, melatonine, en zelfs geslachtshormonen. Zorg ervoor dat slaap een prioriteit is.

• Tips voor betere slaap:
  • Vaste bedtijden aanhouden, ook in het weekend.
  • Melatonine ondersteunen door een donkere slaapkamer en het vermijden van blauw licht voor het slapen gaan.
  • Magnesiumsuppletie kan helpen bij het bevorderen van ontspanning en slaapkwaliteit.

Bijniergezondheid

De bijnieren zijn cruciaal voor de aanmaak van stresshormonen (zoals cortisol) en spelen ook een rol in de productie van geslachtshormonen, vooral in de menopauze. Als de bijnieren uitgeput zijn door chronische stress of slechte voeding, kunnen hormonale klachten verergeren.

• Wat helpt?:
  • Suppletie met adaptogenen zoals ashwagandha of rhodiola kan helpen de bijnieren te ondersteunen.
  • Het verminderen van cafeïne-inname om de bijnieren niet verder te overbelasten.

Ondersteuning van de lever

De lever is verantwoordelijk voor het metaboliseren van hormonen zoals oestrogeen. Als de lever overbelast is, kunnen hormonen niet goed worden afgebroken, wat kan leiden tot een ophoping en disbalans.

• Wat helpt?:
  • Kruiden zoals mariadistel of kurkuma om de lever te ondersteunen.
  • Voldoende hydratatie om de lever te helpen toxines en overtollige hormonen af te voeren.

Conclusie: De holistische aanpak

De combinatie van hormoonsuppletie en lifestyle-interventies is waar de echte magie gebeurt. Hormoonsuppletie kan zeker een belangrijk onderdeel zijn van de behandeling, maar zonder aandacht voor voeding, beweging, slaap en stressmanagement, zal de therapie vaak suboptimaal werken. De cliënt als geheel – fysiek, mentaal, en emotioneel – moet worden behandeld om de beste resultaten te bereiken.

Door een integrale aanpak te gebruiken, kan hormoontherapie zijn volledige potentie bereiken, en helpt het om zowel nu als op de lange termijn in balans te komen.

De juiste hormoontherapie: Een kwestie van maatwerk

Hormoontherapie is geen 'one-size-fits-all'-benadering. De keuze tussen synthetische en bio-identieke hormonen moet zorgvuldig worden afgestemd op de unieke behoeften, medische achtergrond en persoonlijke voorkeur van de cliënt. Beide vormen van hormoonsuppletie kunnen waardevolle instrumenten zijn, maar hun effectiviteit hangt sterk af van de context waarin ze worden toegepast.

Synthetische hormonen bieden vaak directe verlichting bij acute klachten en zijn door hun consistente doseringen geschikt voor cliënten die baat hebben bij snelle, voorspelbare resultaten. Aan de andere kant kunnen bio-identieke hormonen een natuurlijkere, subtielere oplossing bieden voor cliënten die gevoelig zijn voor bijwerkingen of op zoek zijn naar een langetermijnbenadering die meer in lijn ligt met het eigen lichaam.

In plaats van te denken in termen van 'beter' of 'slechter', is het de kunst om de therapie te kiezen die past bij het unieke hormonale profiel en de behoeften van de cliënt. Het gaat om het vinden van de juiste balans tussen effectiviteit, veiligheid en het welzijn op lange termijn. Met de juiste begeleiding en een holistische kijk op gezondheid kunnen beide soorten hormonen, op het juiste moment en bij de juiste cliënt, bijdragen aan een gezonde hormoonbalans.